Qeyri-normal beyin inkişafına səbəb olan iki beyin zülalının qarşılıqlı əlaqəsi Kaliforniya Universiteti, San Dieqo (UCSD) Tibb Məktəbinin tədqiqatçıları tərəfindən jurnalın 22 yanvar 2004-cü il tarixli sayında dərc edilən araşdırmada müəyyən edilmişdir. Neyron.
UCSD-nin nevrologiya üzrə köməkçi professoru, M. D. Joseph G. Gleeson-un laboratoriyasında aparılan siçanlar üzərində aparılan tədqiqatlar həm insanlarda, həm də siçanlarda Cdk5 adlı zülal kinazını "off" açarı kimi müəyyən etmək üçün birləşdirir. ikiqatkortin adlanan mühüm neyron miqrasiya proteini. Cdk5 dublkortinə bir fosfat molekulu əlavə etdikdə, doublekortin təsirsiz hala gəlir və neyron miqrasiyası dayandırılır.
Normal beyində neyronlar hamiləliyin üçüncü və dördüncü ayında beynin maye ilə dolu boşluqlarının dərinliklərində doğulur. Sonra, altı qatlı korteksdə öz uyğun mövqelərinə çatmaq üçün yüzlərlə hüceyrə-bədən məsafəsini köçürməlidirlər. Bu miqrasiya qüsurlu olduqda və neyronlar təyinat yerinə çatmazsa, daha yüksək məməlilərdə beyni xarakterizə edən normal yivlər və silsilələr yoxdur.
Yenidoğulmuşlarda lisensefali və ya "hamar beyin" adlanan ağır beyin pozğunluğu korteksin altı təbəqəsi əvəzinə yalnız dördünün əmələ gəldiyi anormal neyron miqrasiyasının nəticəsidir. Mutasiyadan sağ çıxan uşaqlar dərin əqli gerilik, epilepsiya və serebral iflicdən əziyyət çəkirlər. Gleeson və həmkarları daha əvvəl göstərmişdilər ki, dublkortin genindəki mutasiyalar insanlarda lisensefaliya hallarının təxminən 20 faizini təşkil edir.
Tədqiqat belə nəticəyə gəldi ki, Cdk5 fosforilasiyası və dublkortinin inaktivasiyası normal olaraq inkişaf etməkdə olan beyində baş verir, lakin bu, hələ də naməlum "açıq" açarı ilə doublekortinin yenidən aktivləşdirilməsi ilə balanslaşdırılır. Görünür ki, bu fosforlaşmanın tənzimlənməsi miqrasiya üçün çox vacibdir və zülalın normal fəaliyyəti üçün həm inaktivasiya, həm də reaktivasiya tələb olunur. Gleesonun laboratoriyası hazırda doublecortini yenidən aktivləşdirmək üçün "on" açarı kimi xidmət edən siqnalları axtarır.
"Neyron miqrasiyası elm adamları tərəfindən zəif başa düşülür" dedi. "Cdk5-in doublecortini tənzimləyən bir amil kimi kəşfi ilə biz bu həyati inkişaf prosesi haqqında daha çox öyrənirik. Nəhayət, bu kimi kəşflər anormal beyin inkişafının qarşısını almaq üçün müalicələrə töhfə verəcək."
1998-ci ildə bir-birinin ardınca nəşr olunan məqalələrdə Qlison və Kristofer A. Harvardda Walsh və bir qrup fransız alimi dublkortini mutasiyaya uğradıqda lisensefaliyaya səbəb olan genlərdən biri kimi kəşf etdilər. 1999-cu ildə Gleeson və həmkarları tərəfindən aparılan əlavə tədqiqatlar müəyyən etdi ki, doublekortin birbaşa olaraq beyində hərəkət edən neyronların məzmunu üçün dəmir yolu kimi fəaliyyət göstərən hüceyrə sitoskeletonunun bir hissəsi olan mikrotubullara bağlanır. Bununla belə, tədqiqatçılar hələ də doublekortinin necə işlədiyini və funksiyasını nəyin tənzimlədiyini bilmirdilər.
Cari tədqiqatda Gleeson komandası mürəkkəb molekulyar texnologiyadan istifadə edərək, Cdk5-in zülalın dəqiq yerinə fosfat molekulu əlavə etmək üçün doublecortin ilə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu müəyyən etdi. Daha sonra komanda bir qrup neyronda Cdk5-ni təsirsiz hala gətirdi və beləliklə, onun doublekortinin fosforlaşmasının qarşısını aldı. Bu neyronlar və ya mutant dublkortin ehtiva edən neyronlar normal neyronlarla yarışda çuxura salındıqda, onlar məqsədlərinə çata bilməyiblər ki, bu da Cdk5-in bu tənzimləməsinin hüceyrələrin hərəkət etmək qabiliyyətinə dair doublekortinin funksiyası üçün kritik olduğunu göstərir.
Neuron-un 22 yanvar sayında Konnektikut Universitetinin Ph. D. Cozef Lo Turko tərəfindən Gleeson kəşfi ilə bağlı şərh verilir. Neyronlar inkişaf edən neokorteks vasitəsilə miqrasiya ilə məşğul olurlar."
UCSD sənədinin əlavə müəllifləri arasında birinci müəllif Teruyuki Tanaka, M. D., UCSD Neurosciences Departamenti; Finley F. Serneo, M. D., UCSD Neurosciences Departamenti; Huang-Chun Tseng, Ph. D. və Li-Huei Tsai, Ph. D., Patologiya şöbəsi, Harvard Tibb Məktəbi və Howard Hughes Tibb İnstitutu; və Ashok B. Kulkarni, Ph. D., Funksional Genomika Bölməsi, Milli Diş və Kran-Üz Tədqiqatları İnstitutu, Milli Sağlamlıq İnstitutu.
Tədqiqat Amerika Epilepsiya Fondu tərəfindən maliyyələşdirilib; Searle, Merck və Klingenstein Vəqfləri; və Milli Nevroloji Xəstəliklər və İnsult İnstitutu.
Gleeson et al, Cell, 92(1): 63-72http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?holding=npg&cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=9489700&do
